Prawa dziecka posiada każde dziecko, bez względu na jego wiek, płeć czy też kolor skóry. Powinny być one respektowane na całym świecie, co niestety nie zawsze jednak ma miejsce. Niewiele dorosłych osób potrafi dokładnie odpowiedzieć na pytanie, czym są prawa dziecka i na podstawie jakich aktów prawnych obowiązują.
Prawa dziecka zaliczane są do praw człowieka
Oznacza to, że są one nadawane każdemu człowiekowi niejako „z urzędu” za bycie człowiekiem.
Najważniejszym dokumentem określającym prawa najmłodszych jest konwencja o prawach dziecka. Została ona uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w listopadzie 1989r. Została ona zaakceptowana przez 192, które zgodziły się ją ratyfikować. W przypadku Polski do jej ratyfikacji doszło w 1991 roku. Oczywiście, nie jest to jedyny dokument regulujący te prawa. Innym ważny i respektowanym dokumentem na arenie międzynarodowej jest Deklaracja Praw Dziecka, znana także pod nazwą Deklaracja Genewska.
Również w instytucjach europejskich przygotowano stosowne dokumenty mające na celu chronienie praw dzieci. Rada Europejska przygotowała w 1995 roku „Europejską strategię na rzecz dzieci”. W tym dokumencie określono standardy ochrony prawnej dziecka. Powinien on według założeń we wszystkich państwach należących do Unii Europejskiej. Dokument ten stał się przyczynkiem do opublikowanej rok później Europejskiej Konwencji o Wykonywaniu Praw Dzieci. Jeśli chodzi o akty prawne w Polsce, to najważniejszym aktem zawierającym zapisy o prawach dziecka jest konstytucja. Wiążąca jest również Konwencja o Prawach Dziecka oraz Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka.
Jakie prawa przysługują dzieciom?
Prawa te są ściśle powiązane z obowiązkami wobec nich ciążących na rodzicach. Pierwsze prawo według Konwencji Praw Dziecka przyjęte przez Organizację Narodów Zjednoczonych stanowi, że wszystkie decyzje oraz działania podejmowane w stosunku do dziecka musza mieć na celu wyłączenie jego dobro. Druga zasad podkreśla równość dzieci wobec obowiązującego prawa. Oznacza to, że wszystkie powinny być traktowane tak samo bez względu na pochodzenie, wiek oraz płeć. Obecnie obowiązuje też zapis o konieczności niesienia pomocy rodzicom, o co powinno zadbać państwo.
W dokumencie tym wyszczególniono kilka rodzajów praw, które znajdują się do dyspozycji dziecka. Posiada ono na przykład prawo cywilne, typu prawo do życia i rozwijania się. Ma też prawo do noszenia imienia i nazwiska, posiadania obywatelstwa. Wyszczególniono też prawa socjalne, które dotyczą dzieci. Należy do nich przykładowo prawo do odpowiedniego standardu życia, prawo do opieki zdrowotnej.Oprócz tego obecne są też w konwencji prawa ekonomiczne. Pod tym pojęciem kryje się na przykład prawo do kształcenia się, czy pracy.
Prawa dziecka dają mu też możliwość uczestniczenia w życiu publicznym kraju.
W obronie godności najmłodszych w Polsce staje Rzecznik Praw Dziecka. Jeśli prawa są naruszane lub łamane, ma on szereg możliwości do działania. Szczególną wagę przywiązuje on do ochrony najsłabszych dzieci, czyli dzieci niepełnosprawnych lub pochodzących z najbiedniejszych rodzin. Według polskiego prawa rzecznik podejmuje stosowne działania z własnej inicjatywy. Bodźcem do działania są dla niego informacje trafiające od dzieci lub instytucji pozarządowych zajmujących się ochroną dzieci.
Należy jednak pamiętać, że w jego kompetencjach nie leży jednak kopiowanie działań organizacji zajmujących się ochroną praw dziecka. Jego obowiązkiem jest podejmowanie działań w momencie, gdy obowiązujące procedury prawne zostały naruszone lub całkowicie zostały zaniechane. Rzecznik Praw Dziecka posiada uprawnienia o charakterze kontrolnym oraz ostrzegawczym. Jego zadaniem jest wspieranie pokrzywdzonych w celu respektowania praw najmłodszych. Ze swojej działalności zobowiązany jest składać coroczny raport przed Sejmem oraz Senatem, instytucje, przez które jest wybierany.
Jedną z najbardziej znanych, rozpoznawalnych organizacji pożytku publicznego zajmujących się ochroną praw dziecka jest Komitet Ochrony Praw Dziecka. Na terenie całego kraju posiada on 22 oddziały terenowe. Tutaj rodzice mogą skierować się z prośba o udzielenie im profesjonalnego wsparcia prawnego.
Pomoc ta jest bezpłatna. Organizacja niesie pomoc dzieciom dotkniętym przemocą seksualną, emocjonalną lub fizyczną. Interweniuje w sprawie najmłodszych, którzy zmuszeni są żyć w trudnych warunkach socjalnych. Jest to organizacja nie przynosząca dochodów, posiadająca misję niesienia pomocy, całkowicie apolityczna.
